Oedeemtherapie
Wat is oedeem?
Een abnormale ophoging van vocht noemen we oedeem. Dit wordt veroorzaakt door aandoeningen waarbij het lymfestelsel beschadigd is. Dat kan aangeboren zijn, wanneer het lymfesysteem bijvoorbeeld is niet goed aangelegd of lymfevaten ontbreken, maar ook niet-aangeboren oorzaken hebben. Bijvoorbeeld:
- de behandeling van kanker;
- vaatproblematiek;
- een trauma of operatie;
- wondroos;
- ongelijkmatig verdeeld vetweefsel.
Verschillende vormen van oedeem
Lymfoedeem
Lymfoedeem ontstaat als gevolg van beschadigde lymfeklieren wanneer vocht niet via de normale route kan worden afgevoerd en zich ophoopt in het lichaamsdeel. Dit kan voorkomen wanneer de lymfeklieren beschadigd zijn geraakt bij een operatie of een bestraling.
Lymfoedeem begint meestal met een toename van spanning op de huid, het lichaamsdeel voelt zwaarder aan. Daarna zal er ook een toename van de omvang plaatsvinden. Dit hoeft niet pijnlijk te zijn, maar het zal je wel hinderen in je dagelijkse bezigheden. Door de zwelling van weefsels kan er pijn, een vermoeid gevoel, en bewegingsbeperkingen ontstaan in het lichaamsdeel.
Lymfoedeem gaat niet vanzelf over. Als je denkt dat er bij jou lymfoedeem ontstaat, neem dan direct contact op met de huisarts of oncologisch specialist. Deze kan je dan doorverwijzen naar een oedeemtherapeut die niet alleen het lymfoedeem adequaat behandelt, maar ook een deskundige is op het gebied van beweging en houding.
Veneus oedeem
Veneus oedeem ontstaat doordat de bloedvaten van (meestal) de onderbenen niet goed functioneren. Hierdoor kan uitwisseling van vocht en andere stoffen niet goed plaats vinden waardoor het vocht in het weefsel achterblijft.
Lipoedeem
Lipoedeem is een bijzondere variant van oedeem. Lip staat voor vet (lipiden), dus het lichaam maakt een teveel aan vetcellen aan wat zich gaat ophopen in beide benen of armen. Dit vetweefsel kan ook de afvoer van vocht belemmeren waardoor een combinatie lip- lymfe-oedeem kan ontstaan. Het is een aandoening die alleen bij vrouwen voorkomt en vaak rondom hormonale schommelingen zoals de puberteit of overgang kan ontstaan (is vaak familiair).
Oedeemtherapie
De behandelingen van een oedeemfysiotherapeut bestaan uit een mix van verschillende methoden:
Compressietherapie
Om de zwelling zo snel mogelijk te laten afnemen, zal de therapeut in de meeste gevallen een bandage aanleggen. Daardoor wordt er continu druk uitgeoefend op de zwelling, die het uittreden van vocht uit de vaten tegengaat en de afvoer van lymfe ondersteunt. Wanneer de omvang van de arm of het been stabiel is, kan een therapeutische elastische kous worden aangemeten om het effect van de therapie te behouden.
Oefentherapie
Een belangrijk component van de afvoer van vocht is de “spierpomp”. Tijdens het aanspannen van de spieren worden de aders en lymfebanen even dichtgedrukt en worden het bloed en het lymfvocht omhoog gestuwd. Op die manier stimuleer je het natuurlijke afvoersysteem en kun je de functie van je ledemaat verbeteren.
Manuele lymfedrainage
Manuele lymfedrainage is een specifieke massagetechniek die gericht is op het stimuleren van de afvoer van lymfevocht en het bevorderen van de functie van niet-aangedane lymfvaten en klieren. Door bepaalde handgrepen verplaatst het vocht zich. Er zijn ook speciale handgrepen om verhardingen die zijn ontstaan door oedeem (fibrotische verhardingen) in het weefsel los te maken.
Lymfetaping
Door tape aan te brengen op en bij de zwelling kan de afvoer van lymfevocht ondersteund worden.
Voorlichting
Voorlichting kan gaan over huidverzorging, voeding, preventie en zelfhulp. Dit zijn zaken waar je zelf mee aan de slag kunt gaan. Tevens word je begeleid in het opbouwen van je dagelijkse activiteiten.
Aanleren van zelfmanagement
Ter aanvulling op de therapie word je ( indien mogelijk) geleerd jezelf te masseren en bandages en tape aan te brengen. Daarnaast krijg je oefeningen mee om de ontstane verbeteringen te onderhouden of te vergroten. Ook het uitvoeren van zelfmeting om toename oedeem snel te herkennen en dan de nodige maatregelen weer te nemen. Belangrijk is bewegen! Oefenen helpt je om zo snel mogelijk weer in het dagelijkse ritme te komen en de afvoer van vocht te verbeteren.